معیارشناسی بصیرت دینی در دوران فتنه(1)

چکیده

جایگاه بصیرت دینی در عبور از فتنه ها،‌ مسأله ای مهم است که در کتاب و سنت، مورد توجه جدی قرار گرفته است. بصیرت به مفهوم روشن اندیشی و فهم همه جانبه و حقیقت یابی و خصیصه ای الهی و پیامبرانه است، ‌و معیاری است روشن بر گذر از فتنه و حادثه های انحراف گر تاریخی، که در متون شریعت، به عنوان تکلیف پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به پیروانش معرفی گردیده. چشم باطن است و نیرویی باطنی و قدسی است که فضای تاریکی را در برابر دارنده اش باقی نمی نهد. نیاز اساسی حرکت استکمالی انسان الهی است. دارای فواید و نتایج گرانسنگی است، نظیر شناخت دام ها و فتنه ها،‌ عبرت یابی از تاریخ، عمل قاعده مند و رهایی آخرین حقیقت یابی، که در زمان فتنه، یعنی مصائب سخت و دشوار و تنگناها که همه امتحانی الهی اند و در صورت ندانستن آن امتحان ها. کژی می زایند و کاستی می آفرینند. یک ضرورت همه جانبه است، مفاهیم فتنه گوناگون هستند که قدر جامع آنها گداخته شدن است که همه حوادث، بلاها، ‌نعمت ها و...نوعی گداخته شدن را در مفهوم خود دارند که اگر آنها را نشناسی و از بصیرت دینی،‌ بهره ای نبرده باشی، ‌به نابودی و طغیان و سرکشی و گمراهی خواهی رسید. روزگار بشر با فتنه ها در آمیخته،‌ همه پیامبران در معرض فتنه ها بودند که با بصیرتی والا از آن عبور کردند. فتنه،‌ شبهه می زاید و فساد می آفریند؛‌ کلیت اجتماع را در هم می شکند و فتنه گر و در معرض فتنه، هر دو را نابود می سازد،‌ معیارهای حق و باطل و عزت و ذلت را به هم می ریزد و فضا را مه آلود و غبار اندوه می کند. بصیرت، عامل رهایی از دام فتنه است.
شاخص های بصیرت، عبارتند از: شناخت حق و تعارض با باطل، ‌عمل بر اساس یقین، قاطعیت و جسارت در برخورد با حوادث وفتنه ها، ‌والا بودن افق دید، تبعیت از امام و رهبر هوشیار جامعه ی اسلامی، ‌که در واقع،‌ جامعه باید به چنین بصیرتی برای استکمال و قرب به خدا و حقیقت یابی و تعارض با باطل دست بیابد.
واژگان کلیدی:بصیرت دینی، فتنه، شریعت، عبرت،‌ گداخته شدن، حق و باطل،‌ یقین، ‌جهاد و مقاومت.