جمله «فلان منی و أنا من فلان»، با یک سابقه ادبی و تاریخی، شاه فصل صیغه ی اتحاد و نمودار پیوند همبستگی و موالات است، خواه مانند بیعت انصار، با سایر جملات حلف (قسم) همراه باشد و خواه تنها به ذکر همین جمله اکتفا شود و چنانکه رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «حسین منی و أنا من حسین»[۱] خلاصه و چکیده مطلب اظهار شود، یعنی تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) در ضمن این جمله کوتاه، یادآور می شود که پیوند اتحاد و یگانگی من با حسین محکم و استوار، و حرمت من با حرمت او برابر و یکسان است:

خون حسین خون من است، گوشت حسین گوشت من است، هر که خون او را بریزد خون مرا ریخته و هر که گوشت او را بدرد، گوشت مرا دریده است، شکست حسین شکست من است، هدر ساختن خون او هدر ساختن خون من است، هر کس حرمت حسین را بشکند حرمت مرا شکسته و هر که حرمت حسین را بشکند حرمت مرا شکسته و هر که خون او را حلال بشمرد خون مرا حلال شمرده است، چونانکه خونخواهی او خونخواهی من خواهد بود.

جنگ با حسین جنگ با من است، آشتی با حسین آشتی با من است، هر که به روی حسین شمشیر کشید به روی من شمشیر کشیده است و هر که دست حسین را با صلح و وفا بفشارد، دست مرا به دوستی و صفا فشرده است.

در اثر این اتحد و همبستگی، تنها دوستان پیامبر و امت او مسئولیت نداشتند، بلکه بر مبنای حقوقی، طرفین پیمان نیز نسبت به موارد حلف، عهده دار مسئولیت می شدند، یعنی پیامبر اسلام شخصاً عهده دار بود که در حال حیات از حسین حمایت کند، و او را چون جان و تن خود بداند، حسین هم موظف بود که با دشمنان جدش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دشمن و با دوستان او دوست باشد.

در میان علمای اهل سنت، که اغلب از شرح و توضیحاینگونه احادیث دانسته و شناخته دریغ می کنند، تنها قاضی عیاض است که در شرح حدیث «حسین منی و أنا مِن حسین» به معنای اصیل آن اعتراف کرده و تصریح می کند. او می گوید:

گویا رسول اکرم با تابش نور وحی، آنچه بین حسین و قاتلین آن سرور واقع شدنی بود می دانست، و لذا مخصوصاً نام حسین را برد و فهماند که او و حسین از حیث وجوب محبت و حرمت تعرض و محاربه، چون شخص واحدند، و رسول خدا به منظور تأکید همین اتحاد و یگانگی فرمودند: «هر که حسین را دوست بدارد خدا را دوست داشته، زیرا محبت حسین محبت رسول خدا و محبت رسول خدا محبت خدا است»[۲].

البته ما می دانیم که این اتحاد و همبستگی تنها درباره حسین (علیه السلام) صادق نبوده بلکه تمام اهل بیت عصمت (علیهم السّلام) از این اتحاد معنوی و اتصال روحی برخوردار بوده، و در زبان رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله) به عنوان متحد و هم پیمان معرفی شده اند، چنانکه مکرر در مکرر به علی بن أبی طالب فرمود: «أنت منی و أنا منک»[۳]، یا فرمود: «حربک حربی، سلمک سلمی»[۴]، یا در ضمن توصیه و سفارش به دیگران فرمود: «علی منی و أنا من علی، لحمه لحمی، دمه دمی»[۵] چنانکه نسبت به مجموع اهل بیت (اصحاب کساء که در زمان آن سرور حیات داشتند) فرمود: « هم منی و أنا منهم[۶] أنا سلم لمن سالمهم، حرب لمن حاربهم[۷].[۸]

[۱]. پاورقی از ح.ف: الإرشاد ، ج‏۲، ص۱۲۷ و بحار الأنوار ، ج‏۴۳، ص۲۶۱ و کنز العمال ،ج ۶، ص۲۲۱ ب نقل از فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج‏۳، ص۲۱۶٫

[۲]. این قسمت در کتاب «مرقاة»، ج۵،ص ۶۰۵ از قاضی نقل شده، نیز در «فیض القدیر»، ج۳، ص ۳۸۷ و در شر احوذی بر صحیح ترمذی هم، ج۴، ص ۳۳۹، «مشکاة المصابیح»، ص۵۷۱٫

[۳]. پاورقی از ح.ف: الإرشاد ، ج‏۱، ص۴۶ و بحار الأنوار ، ج‏۲۶، ص۳۵۰ و فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج‏۱، ص۳۳۷ باب فی قول النبی صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: علی منی و أنا من علی‏ علیه السلام.

[۴]. تلخیص الشافی، ج۲، ص ۱۳۵٫

[۵]. فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج۱، ص ۳۴۶٫

[۶]. امالی صدوق، ص۹ ، امای طوسی، صص۲۱۴، ۲۸۸، معانی الأخبار، ص۵۶، طرائف، ص۲۷ (عن ثعلبی)، بحارالأنوار، ج۳۷، ص۷۶ (عن الترمذی)، کشف الغمه، ص۲۸، ۱۳۶، ۱۵۸، بحارالأنوار ج۳۷، ص۹۵ (عن شرح النهج)، مشکاة المصابیح، ص۵۷۰، قال: «رواه الترمذی».

[۷]. پاورقی از ح.ف: فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج‏۱، ص۲۵۲ باب فی قول النبی صلّى اللّه علیه و آله و سلّم لعلی و فاطمة و الحسن و الحسین علیهم السلام أنا حرب لمن حاربتم و سلم لمن سالمتم‏.

[۸]. یادنامه علامه امینی، ص۳۴۷، محمّد باقر بهبودی.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی حمیدرضا فلاح تفتی